मराठी व्याकरण प्रश्नसंच
Question : 1
शब्दांची काटकसर करून एकच शब्द किंवा जोडशब्द तयार करण्याच्या प्रकारास काय म्हणतात
Correct Answer: 3
शब्दांची काटकसर करून एकच शब्द किंवा जोडशब्द तयार करण्याच्या प्रकारास समास म्हणतात.
Question : 2
कमीत कमी शब्दात सामासिक शब्दाचे केलेले स्पष्टीकरण म्हणजे ----------------
Correct Answer: 2
कमीत कमी शब्दात सामासिक शब्दाचे केलेले स्पष्टीकरण म्हणजे विग्रह होय.
Question : 3
व्याकरणाच्या दृष्टीने समासाचे मुख्य किती प्रकार पडतात ?
Correct Answer: 3
व्याकरणाच्या दृष्टीने समासाचे मुख्य 4 प्रकार पडतात. ते म्हणजे, अव्ययीभाव समास, तत्पुरुष समास, द्वंद्व समास आणि बहुव्रीही समास.
Question : 4
खाली दिलेल्या चार वाक्यातून व्याकरणिकदृष्ट्या अयोग्य असलेल्या वाक्याचा पर्याय ओळखा
Correct Answer: 4
एकाच सामासिक शब्दाचे विग्रह वेगवेगळ्या प्रकारे करता येत नाही हे वाक्य अयोग्य आहे. एकाच सामासिक शब्दाचे विग्रह वेगवेगळ्या प्रकारे करता येतात. उदा. 'पीतांबर' (पिवळे आहे अंबर ज्याचे तो - बहुव्रीही) किंवा 'पिवळे अंबर' (कर्मधारय).
Question : 5
पहिले पद प्रमुख असणाऱ्या समासास कोणता समास म्हणतात
Correct Answer: 2
ज्या समासात पहिले पद प्रमुख असते, त्यास अव्ययीभाव समास म्हणतात. उदा. 'यथाशक्ती' (शक्तीप्रमाणे).
Question : 6
ज्या समासात पहिले पद क्रियाविशेषण असते त्यास ------------ समास म्हणतात
Correct Answer: 3
ज्या समासात पहिले पद क्रियाविशेषण असते, त्यास अव्ययीभाव समास म्हणतात.
Question : 7
अव्ययीभाव समासातून तयार होणारे सामासिक पद वाक्यात कोणत्या प्रकारचे कार्य करते
Correct Answer: 3
अव्ययीभाव समासातून तयार होणारे सामासिक पद वाक्यात क्रियाविशेषणाचे कार्य करते. उदा. 'तो प्रतिदिन अभ्यास करतो.' (येथे 'प्रतिदिन' हे क्रियाविशेषण आहे).
Question : 8
ज्या समासात द्वितीय पद प्रधान असते त्यास ---------- समास म्हणतात
Correct Answer: 4
ज्या समासात दुसरे पद प्रधान असते, त्यास तत्पुरुष समास म्हणतात.
Question : 9
ज्या कर्मधारय समासातील पहिले पद हे संख्याविशेषण असते व या सामासिक शब्दातून एक समूह सुचविला जातो त्यास ---------- समास म्हणतात
Correct Answer: 1
ज्या कर्मधारय समासातील पहिले पद हे संख्याविशेषण असते व या सामासिक शब्दातून एक समूह सुचविला जातो त्यास द्विगु समास म्हणतात. उदा. 'पंचपाळे' (पाच पळ्यांचा समुदाय).
Question : 10
ज्या तत्पुरुष समासातील दोन्ही पदे प्रथमा विभक्तीत असून पहिले पद विशेषण तर दुसरे पद नाम असते त्यास ----------- समास म्हणतात
Correct Answer: 3
ज्या तत्पुरुष समासातील दोन्ही पदे प्रथमा विभक्तीत असून पहिले पद विशेषण तर दुसरे पद नाम असते त्यास कर्मधारय समास म्हणतात.
Question : 11
ज्या समासात दुसरे पद कृदंन्त म्हणजेच धातूसाधित असते तो समास ओळखा
Correct Answer: 2
ज्या समासात दुसरे पद कृदंत म्हणजे धातूसाधित असते तो समास उपपद तत्पुरुष समास असतो. उदा. 'घरजावई'.
Question : 12
यापैकी कोणता तत्पुरुष समासाचा प्रकार नाही
Correct Answer: 4
विभक्ती, उपपद आणि नञ हे तत्पुरुष समासाचे प्रकार आहेत, तर द्वंद्व हा एक स्वतंत्र समास प्रकार आहे.
Question : 13
स्वर्गवास, पोटशूळ, पानकोंबडा, घरधंदा, कलाकुशल या सामासिक शब्दांचा समास कोणता
Correct Answer: 3
'स्वर्गवास' (स्वर्गात वास), 'पोटशूळ' (पोटात शूळ), 'पानकोंबडा' (पाण्यात कोंबडा), 'घरधंदा' (घरात धंदा), 'कलाकुशल' (कलेत कुशल) या सर्व शब्दांमध्ये सप्तमी विभक्तीचा लोप झाला आहे, म्हणून हे सप्तमी तत्पुरुष समासाचे उदाहरण आहे.
Question : 14
द्वंद्व समासाचा कोणता प्रकार मराठीत नाही
Correct Answer: 2
इतरेतर द्वंद्व, समाहार द्वंद्व आणि वैकल्पिक द्वंद्व हे मराठीतील द्वंद्व समासाचे प्रकार आहेत. एकशेष द्वंद्व हा प्रकार मराठीत नाही.
Question : 15
समासाची 'द्वंद्व' ही संज्ञा कोणत्या भाषेतून मराठीत आली आहे
Correct Answer: 1
समासाची 'द्वंद्व' ही संज्ञा संस्कृत भाषेतून मराठीत आली आहे. 'द्वंद्व' म्हणजे 'जोडी' किंवा 'जोडा'.
Question : 16
द्वंद्व समासाचे मुख्य वैशिष्ट्य कोणते
Correct Answer: 3
द्वंद्व समासाचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे या समासातील दोन्ही पदे महत्त्वाची असतात.
Question : 17
खालीलपैकी कोणता सामासिक शब्द इतरेतर द्वंद्व समासाचे उदाहरण नाही
Correct Answer: 4
'रामलक्ष्मण' (राम आणि लक्ष्मण), 'आईवडील' (आई आणि वडील), 'स्त्री-पुरुष' (स्त्री आणि पुरुष) ही सर्व इतरेतर द्वंद्व समासाची उदाहरणे आहेत कारण त्यांचा विग्रह 'आणि' या अव्ययाने होतो. 'रात्रंदिवस' याचा विग्रह 'रात्र किंवा दिवस' असा होतो, म्हणून हा वैकल्पिक द्वंद्व समासाचे उदाहरण आहे.
Question : 18
ज्या सामासिक शब्दांमध्ये दोन्ही पदांना महत्व नसून त्यावरून तिसऱ्याच गोष्टीचा बोध होतो असा समास कोणता
Correct Answer: 4
ज्या सामासिक शब्दांमध्ये दोन्ही पदांना महत्त्व नसून त्यावरून तिसऱ्याच गोष्टीचा बोध होतो, असा समास बहुव्रीही समास असतो.
Question : 19
ज्या बहुव्रीही समासातील दोन्ही पदे प्रथमा विभक्तीत असतात, तो समास कोणता ? योग्य पर्याय निवडा
Correct Answer: 2
ज्या बहुव्रीही समासाचा विग्रह करताना दोन्ही पदे प्रथमा विभक्तीत असतात, त्याला समानाधिकरण बहुव्रीही म्हणतात. उदा. 'नीलकंठ' - नील आहे कंठ ज्याचा तो - शंकर (येथे नील व कंठ दोन्ही पदे प्रथमा विभक्तीत आहेत).
Question : 20
ज्या बहुव्रीही समासातील दोन्ही पदे भिन्न विभक्तीत असतात, तो समास कोणता
Correct Answer: 3
ज्या बहुव्रीही समासातील पदे वेगवेगळ्या विभक्तीत असतात, त्याला व्याधिकरण बहुव्रीही समास म्हणतात. उदा. 'चक्रपाणी' (चक्र आहे पाणित ज्याच्या तो - विष्णू).
Question : 21
ज्या बहुव्रीही समासातील पहिले पद नकारार्थी असते, तो समास कोणता
Correct Answer: 2
ज्या समासात पहिले पद 'न', 'अ', 'अन', 'निर', 'ना' यांसारख्या नकारार्थी शब्दांनी सुरू होते, त्याला नञ् बहुव्रीही म्हणतात. उदा. 'अनाथ' (ज्याला नाथ नाही असा तो).
Question : 22
वेशांतर, दिव्यदृष्टी, हिरवागार, श्यामसुंदर हे शब्द कोणत्या समास प्रकारातील आहेत
Correct Answer: 3
'वेशांतर' (वेशाचे अंतर), 'दिव्यदृष्टी' (दिव्य अशी दृष्टी), 'हिरवागार' (हिरवा असा गार), 'श्यामसुंदर' (श्याम असा सुंदर) हे सर्व कर्मधारय समासाचे उदाहरण आहेत, ज्यात एक पद विशेषण आहे.
Question : 23
खाली दिलेल्या उदाहरणातून विभक्ती तत्पुरुष समासाची उदाहरणे असलेला योग्य पर्याय निवडा
Correct Answer: 2
'घरधंदा' (घरात धंदा), 'घोडदौड' (घोड्यांची दौड), 'भगिनीमंडळ' (भगिनींचे मंडळ), 'बुद्धिजड' (बुद्धीने जड) या सर्व शब्दांमध्ये विभक्तीच्या प्रत्ययांचा लोप झाला आहे, म्हणून हे विभक्ती तत्पुरुष समासाची उदाहरणे आहेत.
Question : 24
सामासिक शब्द व समास प्रकार यांची योग्य जोडी असलेला पर्याय निवडा
Correct Answer: 4
'पितांबर - कर्मधारय समास' ही योग्य जोडी आहे. 'पितांबर' (पिवळे असे अंबर) या शब्दात पहिले पद 'पिवळे' हे विशेषण असून दुसरे पद 'अंबर' हे नाम आहे.
Question : 25
शब्द व समास प्रकार यांची अयोग्य जोडी असलेला पर्याय निवडा
Correct Answer: 3
'चौकोन - द्विगु समास' ही जोडी अयोग्य आहे. कारण 'चौकोन' (चार कोनांचा समूह) हा द्विगु समासाचे उदाहरण आहे, ज्यात पहिले पद संख्यावाचक आहे.
Question : 26
पुढील सामासिक शब्दाची फोड करा - मागेपुढे
Correct Answer: 2
'मागेपुढे' या शब्दाचा विग्रह 'मागे किंवा पुढे' असा होतो, म्हणून हा वैकल्पिक द्वंद्व समास आहे.
Question : 27
खालीलपैकी समाहार द्वंद्व समासाचे उदाहरण नसलेला पर्याय निवडा
Correct Answer: 3
'त्रिभुवन, घनश्याम, गायरान' हे समाहार द्वंद्व समासाचे उदाहरण नाहीत. 'त्रिभुवन' हा द्विगु, 'घनश्याम' हा कर्मधारय आणि 'गायरान' हा मध्यमपदलोपी तत्पुरुष समास आहे.
Question : 28
पुढीलपैकी विभक्ती बहुव्रीही समासाचे उदाहरण कोणते
Correct Answer: 4
'लंबोदर, पांडुरंग, नीलकंठ, गजानन, चक्रपाणि' हे सर्व विभक्ती बहुव्रीही समासाचे उदाहरण आहेत, ज्यात तिसऱ्याच पदाचा बोध होतो.
Question : 29
तो अस्पृश्य मानला गेला . या वाक्यातील अधोरेखित केलेल्या शब्दाचा समास ओळखा
Correct Answer: 1
अस्पृश्य (ज्याला स्पर्श नाही असा तो) या शब्दात 'अ' हे नकारार्थी पद आहे, म्हणून हा नञ बहुव्रीही समास आहे.
Question : 30
दिवसेंदिवस या सामासिक शब्दातील समास ओळखा
Correct Answer: 4
'दिवसेंदिवस' (प्रत्येक दिवशी) हा शब्द अव्ययीभाव समासाचे उदाहरण आहे, ज्यात शब्दाची पुनरावृत्ती होते आणि ते क्रियाविशेषण म्हणून कार्य करते.
Your Score
Total Questions :
Attempted :
Correct Answers :
Wrong Answers :
Your Score : /