अहमदिया किंवा कादियानी चळवळ Ahmadiyya Chalval Information in Marathi
TCS व IBPS, MPSC राज्यसेवा, PSI-STI-ASO, वनरक्षक, राज्य उत्पादन शुल्क भरती, तलाठी भरती, पोलीस भरती, ग्रामसेवक भरती, आरोग्य भरती आणि इतर सर्व सरळसेवा स्पर्धा परीक्षांसाठी अहमदिया चळवळ मराठी माहिती
स्वातंत्र्यपूर्व काळात, भारताच्या सामाजिक आणि धार्मिक जीवनात अनेक स्थित्यंतरे घडली. या काळात, विविध सुधारणावादी चळवळींनी समाजाला एक नवी दिशा देण्याचा प्रयत्न केला. अहमदिया किंवा कादियानी चळवळ ही त्यापैकीच एक महत्त्वाची चळवळ होती. तिचे विचार आणि दृष्टिकोन इतर चळवळींपेक्षा वेगळे होते, ज्यामुळे तिने स्वतःची एक विशिष्ट ओळख निर्माण केली.
स्पर्धा परीक्षेची तयारी करणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी या चळवळीची पार्श्वभूमी, तिची उद्दिष्ट्ये आणि तिचा भारतीय समाजावर झालेला परिणाम समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. या लेखात आपण अहमदिया चळवळी विषयी माहिती पाहणार आहोत .
अहमदिया चळवळीची पार्श्वभूमी आणि स्थापना (Ahmadiya Chalval Mahiti)
अहमदिया चळवळीची सुरुवात 19 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात झाली. या चळवळीचे संस्थापक मिर्झा गुलाम अहमद (1835–1908) हे होते. त्यांचा जन्म पंजाबमधील कादियान येथे झाला, म्हणून या चळवळीला ‘कादियानी चळवळ’ असेही म्हटले जाते. 1889 मध्ये मिर्झा गुलाम अहमद यांनी या चळवळीची औपचारिक स्थापना केली. 👉 स्थापना - 1889 कादियानगर , गुरुदासपूर पंजाब
त्या काळात, ब्रिटिश राजवटीचा प्रभाव वाढत होता आणि मुस्लीम समाजात धार्मिक आणि सामाजिक दृष्ट्या अनेक आव्हाने होती. मिर्झा गुलाम अहमद यांनी दावा केला की ते मुजद्दिद (धर्माचे पुनरुज्जीवन करणारे), मसीह मौऊद (येशू ख्रिस्ताचे पुनरागमन) आणि मेहदी (इस्लामिक परंपरेतील भविष्यातील तारणहार) आहेत. त्यांच्या या दाव्यामुळेच ही चळवळ इतर मुस्लीम समुदायांपासून वेगळी ठरली.
अहमदिया चळवळीची प्रमुख उद्दिष्ट्ये आणि शिकवण
- इस्लामचे पुनरुज्जीवन : या चळवळीचे मुख्य उद्दिष्ट इस्लामच्या मूळ तत्त्वांचे पुनरुज्जीवन करणे होते. मिर्झा गुलाम अहमद यांनी इस्लामची खरी शिकवण ही शांतता आणि प्रेमावर आधारित असल्याचे सांगितले.
- जिहादची नवीन व्याख्या : पारंपारिक जिहाद संकल्पनेऐवजी आत्म-सुधारणा, नैतिकता व विचारांचा शांततामय प्रसार यांवर भर.
- ब्रिटिश राजवटीला पाठिंबा : शांततापूर्ण शासनाखाली धार्मिक कार्य शक्य असल्याचे प्रतिपादन; सरकारविरोधी बंडखोरीला विरोध.
- आधुनिक शिक्षणाला प्रोत्साहन : आधुनिक शिक्षण व विज्ञानाचा स्वीकार; धार्मिक व वैज्ञानिक ज्ञान यांचा समन्वय.
अहमदिया चळवळीचा प्रसार
सुरुवातीला पंजाबमध्ये सुरु झालेली ही चळवळ भारतातील विविध भागात पसरली.
नंतर पाकिस्तान, बांगलादेश, आफ्रिका आणि युरोपमध्येही याचा प्रसार झाला.
आजही अहमदिया पंथीयांचे केंद्र कादियान (पंजाब, भारत) येथे आहे, तसेच लंडन हे जागतिक मुख्यालय मानले जाते.
अहमदिया व कादियानी वाद
इस्लामच्या मुख्य पंथांनुसार मुहम्मद पैगंबर हे शेवटचे प्रेषित आहेत.
अहमदिया पंथ मिर्झा गुलाम अहमद यांना मसीहा मानतो, त्यामुळे अनेक इस्लामी राष्ट्रांनी त्यांना “गैर-मुस्लिम” म्हणून घोषित केले.
पाकिस्तानमध्ये 1974 पासून अहमदिया पंथीयांवर धार्मिक निर्बंध लादण्यात आले आहेत
अहमदिया चळवळीचे परीणाम
१. धार्मिक आणि सामाजिक परिणाम
- उदारमतवादी इस्लामचा प्रसार : अहमदीया चळवळीने इस्लाममध्ये उदारमतवाद आणण्याचा प्रयत्न केला. त्यांनी पारंपरिक इस्लामिक पद्धती आणि आधुनिक विचारांमध्ये समन्वय साधण्यावर भर दिला.
- जिहादची नवी व्याख्या : या चळवळीने ‘जिहाद’ या संकल्पनेचा अर्थ हिंसा किंवा सशस्त्र संघर्ष नसून, शांततापूर्ण हृदयपरिवर्तन आणि आत्म-सुधारणा असा लावला. त्यामुळे त्यांनी कट्टरतावाद आणि धार्मिक संघर्षाला विरोध केला.
- पाश्चात्त्य शिक्षणाचे समर्थन : मिर्झा गुलाम अहमद यांनी भारतीय मुस्लिमांमध्ये पाश्चात्त्य शिक्षणाचा प्रसार करण्यावर भर दिला. त्यांच्या मते, आधुनिक ज्ञान आणि विज्ञान आत्मसात केल्याने मुस्लिमांचा विकास होईल.
- अन्य धर्मांशी समन्वय : या चळवळीने हिंदू धर्मातील विवेकवादी विचारांवर विश्वास ठेवला आणि सर्व मानवतेचे ऐक्य व सामाजिक न्यायाची शिकवण दिली.
२. नकारात्मक परिणाम आणि विरोधाभास
- इस्लाममधील अंतर्गत वाद : अहमदीया पंथाच्या संस्थापकांनी स्वतःला 'पैगंबर' किंवा 'मसिहा' म्हणून घोषित केल्यामुळे, इस्लाममधील मुख्य प्रवाहांनी (सुन्नी आणि शिया) त्यांना मुसलमान मानण्यास नकार दिला. यामुळे मुस्लीम समाजामध्ये अंतर्गत संघर्ष आणि फूट पडली.
- पाकिस्तानमध्ये बहिष्कृत : पाकिस्तानमध्ये अहमदीया समुदायाला १९७४ मध्ये गैर-मुस्लीम घोषित करण्यात आले आणि त्यांच्यावर अनेक धार्मिक आणि सामाजिक निर्बंध लादले गेले. यामुळे त्यांचा छळ झाल्याची अनेक उदाहरणे आहेत.
- चळवळीचे मर्यादित यश : काही विचारवंतांच्या मते, ही चळवळ समाजातील काही विशिष्ट वर्गापर्यंतच मर्यादित राहिली आणि इतर मुस्लिम चळवळींप्रमाणे ती व्यापक यश मिळवू शकली नाही.
अहमदीया चळवळीचे योगदान जरी वादग्रस्त असले, तरी त्यांनी शांतता, सामाजिक न्याय आणि शिक्षणाच्या प्रसारावर भर देऊन मुस्लिम समाजात काही प्रमाणात सुधारणा घडवून आणण्याचा प्रयत्न केला.
MPSC च्या तयारीसाठी महत्त्वाचे मुद्दे
- संस्थापक : मिर्झा गुलाम अहमद
- स्थापना : 1889
- मुख्य केंद्र : कादियान, पंजाब राज्य (भारत)
- प्रमुख शिकवण : जिहादची नवीन व्याख्या , शांततेच्या मार्गाने धर्माचा प्रसार , ब्रिटिश राजवटीला पाठिंबा
अहमदिया चळवळ ही 19 व्या शतकातील एक महत्त्वाची सामाजिक-धार्मिक चळवळ होती. तिने मुस्लीम समाजात शांतता, शिक्षण आणि धार्मिक पुनरुज्जीवनाचा संदेश दिला. MPSC परीक्षेसाठी, या चळवळीचे संस्थापक, तिची प्रमुख उद्दिष्ट्ये आणि ब्रिटिश राजवटीला असलेला पाठिंबा हे मुद्दे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे