Gramsevak Information In Marathi

ग्रामसेवक बद्दल संपूर्ण माहिती

जर तुम्ही ग्रामसेवक परीक्षेची तयारी करत असाल तर तुम्हाला ग्रामसेवक बद्दल माहिती असणे आवश्यक आहे . या लेखांमध्ये आपण ग्रामसेवक बद्दल माहिती सविस्तर पणे पाहणार आहोत

ग्रामसेवक म्हणजे काय ?

गावातील विकास योजनांची आखणी आणि त्याची अंमलबजावणी करणारा ग्राम विकास अधिकारी म्हणजे ग्रामसेवक . जो ग्रामपंचायतीचा सचिव म्हणून कार्य पाहतो .

सामुदायिक कल्याण आणि विकासाच्या बाबतीत गावकऱ्यांना सल्ला देण्याची महत्वपूर्ण भूमिका ग्रामसेवकाची असते .

प्रत्येक ग्रामपंचायतीसाठी एक ग्रामसेवक किंवा विशिष्ट परिस्थितीत एकापेक्षा अधिक ग्रामपंचायतीसाठी एकाच ग्रामसेवकाची नेमणूक करण्याची तरतूद महाराष्ट्र ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 च्या कलम 60 मध्ये देण्यात आली आहे .

त्यानुसार ग्रामपंचायतीमध्ये ग्रामसेवकांची नेमणूक करण्यासाठी खालील पद्धतीने परीक्षा घेऊन ग्रामसेवकांची ग्रामपंचायतीवर नेमणूक केली जाते .

❒ ग्रामसेवक परीक्षेकरिता पात्रता

जर तुम्हाला ग्रामसेवक होण्याची इच्छा असेल तर ग्रामसेवक परिक्षा देण्यासाठी तुमच्याकडे खालील पात्रता असणे आवश्यक आहे .

1	कोणत्याही शाखेतून 12 वी पास व 12 वी ला किमान 60 टक्के मार्क असणे आवश्यक
	MCVC शाखेतून 12 वी पास
	इंजिनिअरिंग OR डिप्लोमा OR समाज कल्याण पदवी
	Agree
	Btech
	यापैकी कोणतीही एक पात्रता आवश्यक
2	MS-CIT Course केलेला असावा
3	वयोमर्यादा : 18-38 वर्षे आहे महाराष्ट्र सरकार वय सवलत : OBC – 3 वर्ष & SC/ST - 5 वर्षे
4	तो महाराष्ट्राचा रहिवासी असावा

लक्षात ठेवा - ग्रामपंचायतीचा ग्रामसेवक हा पदवीधर असावा अशी शिफारस बाबुराव काळे या समितीने केली होती .

❒ ग्रामसेवक परीक्षा स्वरूप

ग्रामसेवक परीक्षा खालील प्रमाणे एकूण तीन टप्प्यांमध्ये घेतली जाते .

1 ) लेखी परीक्षा - Written Exam

ग्रामसेवक पदासाठी एकूण 200 गुणांची परीक्षा घेतली जाते ज्याच्या मध्ये 100 प्रश्न विचारले जातात एक प्रश्न 2 मार्कासाठी विचारला जातो प्रश्नांचे विश्लेषण खालील प्रमाणे

क्र	एकूण विषय : 5	प्रश्न : 100	गुण : 200
1	कृषी	40×2	80
2	मराठी व्याकरण	15×2	30
3	इंग्रजी व्याकरण	15×2	30
4	सामान्य ज्ञान	15×2	30
5	अंकगणित व बुद्धिमत्ता	15×2	30

2 ) मुलाखत

3 ) शारिरिक चाचणी

❒ ग्रामसेवकाची निवड कोण करते ?

ग्रामसेवकाची निवड ही जिल्हाधिकारीच्या मार्गदर्शनाखाली असलेल्या जिल्हा निवड समिती मार्फत स्पर्धा परीक्षाद्वारे केली जाते

याकरिता वरीलप्रमाणे परीक्षा घेतली जाते व उत्तीर्ण होणाऱ्या उमेदवाराची ग्रामपंचायतीवर ग्रामसेवक म्हणून नेमणूक केली जाते

❒ ग्रामसेवकाची नेमणूक कोण करते ?

ग्रामसेवक परीक्षा उत्तीर्ण झालेल्या उमेदवारांची ग्रामपंचायतीवर नेमणूक करण्याचा अधिकार हा जिल्हा परिषदेच्या मुख्य कार्यकारी अधिकाऱ्याला आहे .

गावचा विस्तार गावची एकूण लोकसंख्या आणि ग्रामपंचायतीची प्राप्ती या बाबींचा विचार करून जिल्हा परिषदेचा मुख्य कार्यकारी अधिकारी एका ग्रामसेवकाकडे किती ग्रामपंचायतीची जबाबदारी सोपवायची हे निर्धारित करतात .

❒ ग्रामसेवकाबद्दल माहिती

ग्रामपंचायत सचिव - ग्रामसेवकाबद्दल माहिती
●	नेमणूक	जिल्हा परिषद CEO
●	बदली	जिल्हा परिषद CEO
●	बढती	जिल्हा परिषद CEO
●	निलंबन	जिल्हा परिषद CEO
●	निवृत्तीचे वय	नियुक्तीपासून वयाच्या 60 वर्षापर्यंत
●	नियंत्रण	⤵
	राजकीय नियंत्रण	सरपंच
	प्रत्यक्ष नियंत्रण	गटविकास अधिकारी
	अप्रत्यक्ष नियंत्रण	जिल्हा परिषद CEO
●	वेतन	जिल्हा निधीतून
●	रजा	⤵
	किरकोळ रजा	गटविकास अधिकारी
	अर्जित रजा	जिल्हा परिषद CEO
●	राजीनामा	जिल्हा परिषद CEO

❒ ग्रामपंचायत आणि ग्रामसेवक संबंध

● ग्रामसेवक हा ग्रामपंचायतीचा तसेच ग्रामसभेचा सचिव असतो

● ग्रामसेवक हा ग्रामपंचायतीचा सचिव म्हणून कार्य करत असला तरी तो ग्रामपंचायतीचा नोकर / सेवक नसतो

● ग्रामसेवक ग्रामपंचायतीचा प्रशासकीय प्रमुख असतो

● तो जिल्हा परिषदेच्या ग्राम विकास खात्याचा वर्ग 3 मधील सेवक असतो

❒ ग्रामसेवकाचे वेतन किती ?

महाराष्ट्र शासनाने ग्रामसेवकाच्या वेतन श्रेणीत वाढ करून त्यासाठी नवीन वेतन 5200 ते 20200 + Grade pay 2400 पर्यंत वाढवले आहे तर 12 वर्षाच्या सेवेनंतर Grade pay 3500 पर्यंत वाढवले जाईल .

Note : हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की येथे प्रदान केलेली पेमेंट माहिती 2022 पर्यंत उपलब्ध असलेल्या ज्ञानावर आधारित आहे . वेतन श्रेणी मध्ये काळानुरूप बदल होत असतात त्यामुळे सर्वात अचूक आणि अद्ययावत माहितीसाठी, अधिकृत सरकारी स्रोतांचा संदर्भ घ्या .

❒ महाराष्ट्रातील ग्रामसेवक प्रशिक्षण केंद्र

क्र	जिल्हा	ग्रामसेवक प्रशिक्षण केंद्र
१	अमरावती	अमरावती
२	परभणी	परभणी
३	बुलढाणा	बुलढाणा
४	जालना	जालना
५	कोल्हापूर	गारगोटी
६	चंद्रपूर	सिंदेवाही
७	पुणे	मांजरी - कोसबाड

❒ ग्रामसेवकाची कार्य आणि कर्तव्य

● ग्रामसभेचा सचिव म्हणून कार्य करणे

● ग्रामनिधीची संपूर्ण जबाबदारी सांभाळणे

● जन माहिती अधिकारी म्हणून कार्य करणे

● ग्रामपंचायतीचे दप्तर सांभाळणे

● ग्रामस्थांना विविध दाखले देणे

● मजूर नोंदणी अधिकारी म्हणून कार्य करणे

● ग्रामपंचायतीचे वार्षिक अहवाल आणि हिशोब पंचायत समितीस व जिल्हा परिषदेला सादर करणे

● ग्रामपंचायतीच्या सभा व ग्रामसभा व तिच्या बैठकांच्या इतिवृत्ताची नोंद ठेवणे

● गावात विकासाची योजना आखणे आणि त्यांची अंमलबजावणी करणे

● विस्तार अधिकाऱ्याच्या सल्ल्याने शासकीय योजनांची माहिती देणे व अंमलबजावणी करणे

● ग्रामपंचायतीचा प्रशासकीय प्रमुख या नात्याने ग्रामपंचायतीचे कार्यालयीन कामकाज पाहणे आणि तिचे दैनंदिन प्रशासन चालवणे

● ग्रामपंचायतीच्या ठरावांची आणि निर्णयांची अंमलबजावणी करणे

● ग्रामपंचायतीच्या नोकर वर्गावर नियंत्रण व देखरेख ठेवणे

● ग्रामपंचायतीच्या आर्थिक व्यवहारांचे हिशोब ठेवणे कर वसुली करणे

● विवाह नोंदणी निबंधक अधिकारी म्हणून कामकाज पाहणे

● बालविवाह प्रतिबंध अधिकारी म्हणून कार्य करणे

● आपत्कालीन समितीचा सचिव म्हणून कार्य करणे

● जन्म-मृत्यू नोंदणी निबंधक म्हणून काम पहाणे

● जैवविविधता समिती सचिव म्हणून कामकाज संभाळणे

● महाराष्ट्र ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 च्या कलम 60 (क) (2) नुसार - ग्रामपंचायतीच्या विकास कामांच्या खर्चाचा अहवाल तयार करून तो ग्रामसभेसमोर सादर करणे व ग्रामपंचायतीच्या सुचना फलकावर लावणे

वरील कार्यात जर ग्रामसेवकांनी कसूर केली तर महाराष्ट्र जिल्हा परिषद जिल्हा सेवा ( शिस्त व अपील ) नियम 1964 नुसार ग्रामसेवकावर कारवाई केली जाते

✾✾✾

ग्रामसेवक माहिती संबंधी आपल्याला काही शंका असल्यास Massage box द्वारे आमच्याशी संपर्क साधा . ग्रामसेवक माहिती आवडल्यास जरूर शेअर करा