नामाचा लिंगविचार मराठी व्याकरण प्रश्नसंच
Question : 1
नामाच्या रूपावरून एखादी वस्तू वास्तविक अगर काल्पनिक पुरुष जातीची आहे , की स्त्री जातीची आहे , की दोन्हीपैकी कोणत्याच जातीची नाही हे ज्यावरून कळते त्याला त्या शब्दाचे लिंग असे म्हणतात . हे विधान ---------------
Correct Answer: सत्य आहे
Question : 2
पुढील विधाने वाचा व अयोग्य विधान असलेला पर्याय निवडा ?
Correct Answer: पर्याय क्र.4
लिंग बदलामुळे नामाच्या रूपात 'विकार' (बदल) होतो, उदा. 'मुलगा' (पुल्लिंग) चे 'मुलगी' (स्त्रीलिंग) होते . त्यामुळे पर्याय क्र . 4 अयोग्य आहे
Question : 3
लिंग हे नामाच्या -------------- वरून ओळखले जाते . योग्य उत्तर द्या ?
Correct Answer: रूपावरून
नामाचे लिंग ओळखण्यासाठी 'तो, ती, ते' या सर्वनामांच्या रूपाचा आधार घेतला जातो
Question : 4
व्याकरणातील 'लिंग' या शब्दाचा योग्य समानार्थी शब्द कोणता ?
Correct Answer: खूण
व्याकरणातील 'लिंग' शब्दाचा अर्थ 'चिन्ह' किंवा 'खूण' असा आहे, ज्यामुळे शब्दाची जात (पुरुष/स्त्री/नपुंसक) ओळखली जाते
Question : 5
वाक्यात उपयोग होताना काही शब्दांच्या लिंग व वचनाच्या रूपात जो बदल होतो , त्या बदलास काय म्हणतात
Correct Answer: विकार
लिंग, वचन किंवा विभक्तीनुसार शब्दाच्या मूळ रूपात होणाऱ्या बदलाला 'विकार' म्हणतात
Question : 6
नामाच्या रूपावरून पुरुष जातीचा अथवा स्त्री जातीचा बोध न होता , भिन्न अशा जातीचा बोध होतो त्यास काय म्हणतात
Correct Answer: नपुंसकलिंग
ज्या नामांसाठी 'ते' हे सर्वनाम वापरले जाते, ते नपुंसकलिंग मानले जाते
Question : 7
मराठीतील ' लिंग विचार ' पुढीलप्रमाणे करता येईल
1 ) प्राणिमात्रांचे लिंग हे वास्तविक तर , वस्तूंचे लिंग हे काल्पनिक असते
2 ) लिंग ओळखण्यासाठी नामाच्या रूपाचा विचार केला जातो
3 ) मराठीतील लिंग व्यवस्था ही अत्यंत अनियमित आहे
योग्य उत्तर असलेला पर्याय निवडा ?
1 ) प्राणिमात्रांचे लिंग हे वास्तविक तर , वस्तूंचे लिंग हे काल्पनिक असते
2 ) लिंग ओळखण्यासाठी नामाच्या रूपाचा विचार केला जातो
3 ) मराठीतील लिंग व्यवस्था ही अत्यंत अनियमित आहे
योग्य उत्तर असलेला पर्याय निवडा ?
Correct Answer: वरील सर्व योग्य
दिलेली तिन्ही विधाने मराठी व्याकरणातील 'लिंग विचारा'च्या संदर्भात अचूक आहेत.
(उदा. 'तो दगड', 'ती वीट', 'ते घर' - दगड, वीट, घर या निर्जीव वस्तूंचे लिंग काल्पनिक आहे)
(उदा. 'तो दगड', 'ती वीट', 'ते घर' - दगड, वीट, घर या निर्जीव वस्तूंचे लिंग काल्पनिक आहे)
Question : 8
परभाषेतून आलेल्या शब्दाचे लिंग कसे ठरते ?
Correct Answer: त्याच अर्थाच्या मराठी शब्दाच्या लिंगावरून
परभाषेतून मराठीत आलेल्या शब्दांचे लिंग ठरवताना, त्यांच्याशी साधर्म्य असलेल्या मराठी शब्दाचे लिंग आधार म्हणून घेतले जाते.
उदा. हिंदी 'गाडी' (स्त्रीलिंग) → मराठी 'गाडी' (स्त्रीलिंग)
उदा. हिंदी 'गाडी' (स्त्रीलिंग) → मराठी 'गाडी' (स्त्रीलिंग)
Question : 9
ज्या नामांचा उपयोग वेगवेगळ्या लिंगी होतो त्यांना काय म्हणतात ?
Correct Answer: उभयलिंगी
'उभयलिंगी' म्हणजे असे नाम जे दोन किंवा अधिक लिंगांमध्ये वापरले जाते. उदा. 'पोर' (तो पोर, ती पोर)
Question : 10
नामाच्या रूपावरून पुरुष किंवा नर जातीचा बोध करून देणाऱ्या शब्दाला काय म्हणतात
Correct Answer: पुल्लिंग
ज्या नामांसाठी 'तो' हे सर्वनाम वापरले जाते, ते पुल्लिंगी असते
Question : 11
निर्जीव वस्तूचे लिंग ठरवताना आपण काय करतो
Correct Answer: काल्पनिक पुरुषत्व व स्त्रीत्व लादून त्या वस्तू मागे तो , ती , ते हे शब्द वापरतो
मराठीत निर्जीव वस्तूंचे लिंग ठरवण्यासाठी व्याकरणशास्त्रात त्यांना काल्पनिक पुरुषत्व ('तो'), स्त्रीत्व ('ती') किंवा नपुंसकत्व ('ते') दिले जाते, कारण त्यांना नैसर्गिक लिंग नसते
Question : 12
व्याकरणदृष्ट्या बरोबर विधान ओळखा
1 ) लिंगभेदामुळे नामाच्या रूपात बदल होतो
2 ) वचनभेदामुळे नामाच्या रूपात बदल होतो
1 ) लिंगभेदामुळे नामाच्या रूपात बदल होतो
2 ) वचनभेदामुळे नामाच्या रूपात बदल होतो
Correct Answer: 1 आणि 2 बरोबर
लिंगभेदामुळे नामाच्या रूपात बदल होतो : उदा.
'मुलगा' (पुल्लिंग) →
'मुलगी' (स्त्रीलिंग).
वचनभेदामुळे नामाच्या रूपात बदल होतो: उदा.
'मुलगा' (एकवचन) →
'मुलगे' (अनेकवचन).
म्हणून दोन्ही विधाने बरोबर आहेत
'मुलगा' (पुल्लिंग) →
'मुलगी' (स्त्रीलिंग).
वचनभेदामुळे नामाच्या रूपात बदल होतो: उदा.
'मुलगा' (एकवचन) →
'मुलगे' (अनेकवचन).
म्हणून दोन्ही विधाने बरोबर आहेत
Question : 13
नामाच्या रूपावरून स्त्री किंवा मादी जातीचा बोध करून देणाऱ्या शब्दाला काय म्हणतात
Correct Answer: स्त्रीलिंग
ज्या नामांसाठी 'ती' हे सर्वनाम वापरले जाते, ते स्त्रीलिंगी असते
Question : 14
खालीलपैकी कोणता शब्द तिन्ही लिंगात सोयीस्करपणे वापरला जातो . योग्य पर्याय निवडा ?
Correct Answer: पोर
पोर हा शब्द तिन्ही लिंगात वापरला जातो :
तो पोर (पुल्लिंग),
ती पोर (स्त्रीलिंग)
ते पोर (नपुंसकलिंग)
इतर पर्याय: वेळ (स्त्रीलिंग), मुंगूस (नपुंसकलिंग), बाग (स्त्रीलिंग)
तो पोर (पुल्लिंग),
ती पोर (स्त्रीलिंग)
ते पोर (नपुंसकलिंग)
इतर पर्याय: वेळ (स्त्रीलिंग), मुंगूस (नपुंसकलिंग), बाग (स्त्रीलिंग)
Question : 15
खाली दिलेल्या शब्दाच्या यादीतून एकाच अर्थाचे शब्द तीन वेगवेगळ्या लिंगात आढळतात . योग्य पर्याय निवडा ?
Correct Answer: देह , काया , शरीर
या तिन्ही शब्दांचा अर्थ 'शरीर' असा आहे, परंतु त्यांचे लिंग भिन्न आहे :
तो देह (पुल्लिंग), ती काया (स्त्रीलिंग), ते शरीर (नपुंसकलिंग)
तो देह (पुल्लिंग), ती काया (स्त्रीलिंग), ते शरीर (नपुंसकलिंग)
Question : 16
सायली सकाळी लवकर उठते . या वाक्यातील अधोरेखित शब्दाच्या (सकाळी) मूळ रूपाचे लिंग ओळखा ?
Correct Answer: स्त्रीलिंग
सकाळ या नामाचे लिंग ओळखण्यासाठी 'ती' हे सर्वनाम वापरले जाते, म्हणून ती सकाळ (स्त्रीलिंग).
वाक्यात 'सकाळी' हे क्रियाविशेषण अव्यय आहे, पण मूळ नाम 'सकाळ' स्त्रीलिंगी आहे
वाक्यात 'सकाळी' हे क्रियाविशेषण अव्यय आहे, पण मूळ नाम 'सकाळ' स्त्रीलिंगी आहे
Question : 17
'जी' या स्त्रीलिंगी सर्वनामाचा विकार होऊन सप्तमीचे विभक्तीयुक्त रूप काय होईल ?
Correct Answer: जीत / जित , जिच्यात
सप्तमी विभक्तीचे प्रत्यय त-ई-आ असतात. 'जी' या सर्वनामाला 'त' प्रत्यय लागून 'जीत/जित' हे रूप तयार होते आणि विकार होऊन 'जिच्यात' हे रूप तयार होते
Question : 18
क्रियापदातील ई-आख्यात , ऊ-आख्यात आणि ई-लाख्यात यांचे मूळ संस्कृतातील आख्यातप्रत्ययांपासूनच आले असल्याने त्यात -------------- हा गुणधर्म आढळतो
Correct Answer: तिन्ही लिंगे समान
मराठीतील आख्यात (काळ आणि अर्थ दर्शवणारे क्रियापदाचे रूप) हे मुख्यत्वे लिंगावर अवलंबून नसतात.
उदा. तो/ती/ते खात असे (ई-लाख्यात), तो/ती/ते गेला (ऊ-आख्यात), तो/ती/ते खाईल (ईल-आख्यात).
या आख्यातांमध्ये तिन्ही लिंगात क्रियापदाचे रूप समान राहते
उदा. तो/ती/ते खात असे (ई-लाख्यात), तो/ती/ते गेला (ऊ-आख्यात), तो/ती/ते खाईल (ईल-आख्यात).
या आख्यातांमध्ये तिन्ही लिंगात क्रियापदाचे रूप समान राहते
Question : 19
खाली दिलेल्या पर्यायी उत्तरातून चुकीची जोडी असलेला पर्याय निवडा ?
Correct Answer: डोंगर - उभयलिंगी
Question : 20
खाली दिलेल्या शब्दाचे लिंग ओळखा - देवघर
Correct Answer: नपुसकलिंगी
Your Score
Total Questions :
Attempted :
Correct Answers :
Wrong Answers :
Your Score : /