महाराष्ट्रातील संत : जन्मगाव व समाधीस्थळ
Question : 1
संत ज्ञानेश्वर महाराजांचा जन्म कोठे झाला
Correct Answer: आपेगाव
संत ज्ञानेश्वर महाराजांचा जन्म आपेगाव येथे झाला.
हे गाव महाराष्ट्रातील छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) जिल्ह्यातील पैठणजवळ, गोदावरी नदीच्या काठी वसलेले आहे
Question : 2
संत तुकाराम महाराजांचे जन्मगाव कोणते
Correct Answer: देहू
संत तुकाराम महाराजांचे जन्मगाव देहू आहे. देहू हे गाव पुणे जिल्ह्यामध्ये (महाराष्ट्रात) इंद्रायणी नदीच्या काठी वसलेले आहे
Question : 3
संत एकनाथ महाराजांचा जन्म कोठे झाला
Correct Answer: पैठण
संत एकनाथ महाराजांचा जन्म पैठण येथे झाला. पैठण हे ठिकाण महाराष्ट्रातील छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) जिल्ह्यात गोदावरी नदीच्या काठी आहे
Question : 4
संत नामदेव महाराजांचा जन्म कोठे झाला
Correct Answer: नरसी
संत नामदेव महाराजांचा जन्म नरसी (सध्या नरसी नामदेव) या गावी झाला
हे गाव महाराष्ट्रातील हिंगोली जिल्ह्यात आहे
त्यांचा जन्म साधारणपणे इ.स. १२७० मध्ये झाला होता
या गावाचा उल्लेख पूर्वी नरसी-बामणी असाही केला जात होता
ते मूळचे शिंपी समाजाचे होते आणि त्यांचे वडील दामाशेटी व आई गोणाई होत्या
त्यांनी भागवत धर्माचा प्रचार-प्रसार महाराष्ट्र तसेच पंजाबपर्यंत केला, जिथे आजही शीख धर्मग्रंथ गुरु ग्रंथ साहेब मध्ये त्यांची काही पदे (अभंग) समाविष्ट आहेत
हे गाव महाराष्ट्रातील हिंगोली जिल्ह्यात आहे
त्यांचा जन्म साधारणपणे इ.स. १२७० मध्ये झाला होता
या गावाचा उल्लेख पूर्वी नरसी-बामणी असाही केला जात होता
ते मूळचे शिंपी समाजाचे होते आणि त्यांचे वडील दामाशेटी व आई गोणाई होत्या
त्यांनी भागवत धर्माचा प्रचार-प्रसार महाराष्ट्र तसेच पंजाबपर्यंत केला, जिथे आजही शीख धर्मग्रंथ गुरु ग्रंथ साहेब मध्ये त्यांची काही पदे (अभंग) समाविष्ट आहेत
Question : 5
संत जनाबाईंचे जन्मस्थान कोणत्या गावात आहे ?
Correct Answer: गंगाखेड
संत जनाबाईंचे जन्मस्थान गंगाखेड या गावात आहे
हे गाव महाराष्ट्रातील परभणी जिल्ह्यात गोदावरी नदीच्या तीरावर वसलेले आहे . त्यांचे वडील दमा आणि आई करुंड हे विठ्ठलभक्त होते
आई-वडिलांच्या निधनानंतर त्या पंढरपूर येथे संत नामदेव यांचे वडील दामाशेट शिंपी यांच्या घरी मोलकरीण म्हणून राहू लागल्या आणि त्यांना 'नामयाची दासी' म्हणून ओळखले जाते
हे गाव महाराष्ट्रातील परभणी जिल्ह्यात गोदावरी नदीच्या तीरावर वसलेले आहे . त्यांचे वडील दमा आणि आई करुंड हे विठ्ठलभक्त होते
आई-वडिलांच्या निधनानंतर त्या पंढरपूर येथे संत नामदेव यांचे वडील दामाशेट शिंपी यांच्या घरी मोलकरीण म्हणून राहू लागल्या आणि त्यांना 'नामयाची दासी' म्हणून ओळखले जाते
Question : 6
संत मुक्ताबाईंचे जन्मस्थान कोठे आहे
Correct Answer: आपेगाव
संत मुक्ताबाईंचा जन्म आपेगाव येथे झाला
हे गाव महाराष्ट्रातील औरंगाबाद जिल्ह्यातील पैठण तालुक्यात गोदावरी नदीच्या काठी वसलेले आहे
त्या संत ज्ञानेश्वर, संत निवृत्तीनाथ आणि संत सोपानदेव यांच्या धाकट्या भगिनी होत्या
त्यांचा जन्म साधारणपणे इ.स. १२७९ मध्ये झाला
हे गाव महाराष्ट्रातील औरंगाबाद जिल्ह्यातील पैठण तालुक्यात गोदावरी नदीच्या काठी वसलेले आहे
त्या संत ज्ञानेश्वर, संत निवृत्तीनाथ आणि संत सोपानदेव यांच्या धाकट्या भगिनी होत्या
त्यांचा जन्म साधारणपणे इ.स. १२७९ मध्ये झाला
Question : 7
संत सोपानदेवांचे जन्मस्थान कोठे आहे
Correct Answer: आळंदी
संत सोपानदेवांचा जन्म (१२७७) आळंदी (पुणे जिल्हा) येथे झाला. ते संत ज्ञानेश्वरांचे धाकटे बंधू होते . निवृत्तीनाथ, ज्ञानेश्वर, सोपानदेव आणि मुक्ताबाई या चारही भावंडांचा जन्म आळंदी येथे झाला .
संत सोपानदेवांची संजीवन समाधी सासवड (पुणे जिल्हा) येथे आहे
संत सोपानदेवांची संजीवन समाधी सासवड (पुणे जिल्हा) येथे आहे
Question : 8
संत निवृत्तिनाथ महाराजांचा जन्म कोठे झाला
Correct Answer: आपेगाव
संत निवृत्तीनाथ महाराजांच्या जन्मस्थानाबद्दल दोन प्रमुख मते आहेत :
१. आळंदी, पुणे जिल्हा: अनेक वारकरी संप्रदाय आणि काही अभ्यासकांच्या मते संत निवृत्तीनाथ महाराजांचा जन्म आळंदी येथे झाला. त्यांचे वडील विठ्ठलपंत कुलकर्णी हे मूळचे आपेगावचे असले तरी, संन्यास सोडून परत गृहस्थाश्रमात आल्यानंतर ते आळंदीला स्थायिक झाले आणि तिथेच निवृत्तीनाथ, ज्ञानेश्वर, सोपानदेव आणि मुक्ताबाई या चार भावंडांचा जन्म झाला
२. आपेगाव, छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) जिल्हा: काही अभ्यासकांच्या मते त्यांचा जन्म आपेगाव (गोदावरी नदीच्या काठी, पैठणजवळ) येथे झाला. त्यांचे वडील विठ्ठलपंत मूळचे आपेगावचे होते. परंतु, अनेक वारकरी संप्रदायाचे लोक त्यांचा जन्म आळंदी येथे झाला असे मानतात
१. आळंदी, पुणे जिल्हा: अनेक वारकरी संप्रदाय आणि काही अभ्यासकांच्या मते संत निवृत्तीनाथ महाराजांचा जन्म आळंदी येथे झाला. त्यांचे वडील विठ्ठलपंत कुलकर्णी हे मूळचे आपेगावचे असले तरी, संन्यास सोडून परत गृहस्थाश्रमात आल्यानंतर ते आळंदीला स्थायिक झाले आणि तिथेच निवृत्तीनाथ, ज्ञानेश्वर, सोपानदेव आणि मुक्ताबाई या चार भावंडांचा जन्म झाला
२. आपेगाव, छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) जिल्हा: काही अभ्यासकांच्या मते त्यांचा जन्म आपेगाव (गोदावरी नदीच्या काठी, पैठणजवळ) येथे झाला. त्यांचे वडील विठ्ठलपंत मूळचे आपेगावचे होते. परंतु, अनेक वारकरी संप्रदायाचे लोक त्यांचा जन्म आळंदी येथे झाला असे मानतात
Question : 9
संत गोरोबा कुंभार यांचे मूळ गाव कोणते
Correct Answer: तेरढोकी
संत गोरोबा कुंभार यांचे मूळ गाव तेर (Ter) हे आहे
तेर हे गाव सध्याच्या धाराशिव (उस्मानाबाद) जिल्ह्यातील कळंब तालुक्यात तेरणा नदीच्या काठावर वसलेले आहे
या गावाला 'तेरढोकी' किंवा जुन्या काळात 'तगर' या नावानेही ओळखले जात होते
त्यांची समाधी देखील तेर येथेच आहे
तेर हे गाव सध्याच्या धाराशिव (उस्मानाबाद) जिल्ह्यातील कळंब तालुक्यात तेरणा नदीच्या काठावर वसलेले आहे
या गावाला 'तेरढोकी' किंवा जुन्या काळात 'तगर' या नावानेही ओळखले जात होते
त्यांची समाधी देखील तेर येथेच आहे
Question : 10
संत सावता माळी यांचे जन्मस्थान कोणते
Correct Answer: अरणभेंडी
संत सावता माळी यांचे जन्मस्थान अरण (तालुका-माढा, जिल्हा-सोलापूर) हे गाव आहे.
हे गाव पंढरपूरजवळ आहे आणि अनेक ठिकाणी याचा उल्लेख अरण-भेंडी असाही आढळतो
संत नामदेवांनी त्यांच्याबद्दल म्हटले आहे: "धन्य ते अरण, रत्नांचीच खाण। जन्मला निधान सावता तो।।"
काही नोंदीनुसार, त्यांच्या घराण्याचे मूळ गाव मिरज संस्थानातील औसे होते, परंतु त्यांचे आजोबा दैवू माळी हे अरण येथे स्थायिक झाले
हे गाव पंढरपूरजवळ आहे आणि अनेक ठिकाणी याचा उल्लेख अरण-भेंडी असाही आढळतो
संत नामदेवांनी त्यांच्याबद्दल म्हटले आहे: "धन्य ते अरण, रत्नांचीच खाण। जन्मला निधान सावता तो।।"
काही नोंदीनुसार, त्यांच्या घराण्याचे मूळ गाव मिरज संस्थानातील औसे होते, परंतु त्यांचे आजोबा दैवू माळी हे अरण येथे स्थायिक झाले
Question : 11
संत चोखामेळा यांचे जन्मस्थान कोणते
Correct Answer: मेहुणाराजा
संत चोखामेळा यांचे जन्मस्थान मेहुणा (किंवा मेहुणपुरी) हे गाव आहे
हे गाव विदर्भात, बुलढाणा जिल्ह्यातील देऊळगाव राजा तालुक्यात येते
काही चरित्रकार त्यांचा जन्म पंढरपूर येथे झाला असेही सांगतात, परंतु बहुतेक नोंदींमध्ये मेहुणा/मेहुणपुरी हेच त्यांचे मूळ गाव असल्याचा उल्लेख आढळतो
संत चोखामेळा हे नंतर उदरनिर्वाहासाठी मंगळवेढा (सोलापूर जिल्हा) येथे स्थायिक झाले आणि त्यांची समाधी पंढरपूर येथील विठ्ठल मंदिराच्या महाद्वारासमोर आहे
हे गाव विदर्भात, बुलढाणा जिल्ह्यातील देऊळगाव राजा तालुक्यात येते
काही चरित्रकार त्यांचा जन्म पंढरपूर येथे झाला असेही सांगतात, परंतु बहुतेक नोंदींमध्ये मेहुणा/मेहुणपुरी हेच त्यांचे मूळ गाव असल्याचा उल्लेख आढळतो
संत चोखामेळा हे नंतर उदरनिर्वाहासाठी मंगळवेढा (सोलापूर जिल्हा) येथे स्थायिक झाले आणि त्यांची समाधी पंढरपूर येथील विठ्ठल मंदिराच्या महाद्वारासमोर आहे
Question : 12
संत कान्होपात्रा यांचा जन्म कोठे झाला
Correct Answer: मंगळवेढा
संत कान्होपात्रा यांचा जन्म मंगळवेढा या गावी झाला
मंगळवेढा हे गाव पंढरपूरजवळ, सोलापूर जिल्ह्यात आहे . त्या वेश्यावृत्ती करणाऱ्या 'शामा' नावाच्या गणिकेच्या कन्या होत्या
मंगळवेढा हे गाव पंढरपूरजवळ, सोलापूर जिल्ह्यात आहे . त्या वेश्यावृत्ती करणाऱ्या 'शामा' नावाच्या गणिकेच्या कन्या होत्या
Question : 13
संत नरहरी सोनार यांचा जन्म कोठे झाला
Correct Answer: पंढरपूर
संत नरहरी सोनार यांचा जन्म पंढरपूर येथे झाला .
त्यांच्या जन्मस्थळाबद्दल थोडी मतभिन्नता असली तरी, बहुतांश नोंदी आणि वारकरी संप्रदायाच्या माहितीनुसार, त्यांचा जन्म इ.स. ११९३ (शके १११५) च्या आसपास पंढरपूर येथे झाला.
त्यांचे मूळ आडनाव महामुनी होते आणि त्यांचे घराणे मूळचे सांगली जिल्ह्यातील मिरज संस्थानातील म्हेत्रे गावचे होते, परंतु ते पंढरपूर येथे स्थायिक झाले होते. ते पंढरपूरमध्येच सोनारकाम करत असल्याने त्यांना 'नरहरी सोनार' म्हणून ओळख मिळाली. विठ्ठल मंदिराच्या महाद्वाराजवळ त्यांची समाधी (प्रतिक समाधी) आहे
त्यांच्या जन्मस्थळाबद्दल थोडी मतभिन्नता असली तरी, बहुतांश नोंदी आणि वारकरी संप्रदायाच्या माहितीनुसार, त्यांचा जन्म इ.स. ११९३ (शके १११५) च्या आसपास पंढरपूर येथे झाला.
त्यांचे मूळ आडनाव महामुनी होते आणि त्यांचे घराणे मूळचे सांगली जिल्ह्यातील मिरज संस्थानातील म्हेत्रे गावचे होते, परंतु ते पंढरपूर येथे स्थायिक झाले होते. ते पंढरपूरमध्येच सोनारकाम करत असल्याने त्यांना 'नरहरी सोनार' म्हणून ओळख मिळाली. विठ्ठल मंदिराच्या महाद्वाराजवळ त्यांची समाधी (प्रतिक समाधी) आहे
Question : 14
संत बहिणाबाई यांचा जन्म कोठे झाला
Correct Answer: देवगाव
महाराष्ट्राच्या संत परंपरेतील संत बहिणाबाई यांचा जन्म वेरूळजवळच्या देवगाव येथे झाला. हे गाव पूर्वीच्या वैजापूर तालुक्यात (सध्याच्या छत्रपती संभाजीनगर - पूर्वीचे औरंगाबाद - जिल्ह्यातील) येते
त्यांचा जन्म १६२९/१६३० (शके १५५१) च्या सुमारास झाला
त्या संत तुकाराम महाराजांच्या शिष्या होत्या आणि त्यांनी त्यांच्या आत्मचरित्रात्मक अभंगांमध्ये 'देगाव माझे माहेर साजणी' असा उल्लेख केला आहे
( टीप : संत कवयित्री बहिणाबाई आणि विसाव्या शतकातील कवयित्री बहिणाबाई चौधरी (जन्म: असोदे, जळगाव) या दोन वेगवेगळ्या व्यक्ती आहेत )
त्यांचा जन्म १६२९/१६३० (शके १५५१) च्या सुमारास झाला
त्या संत तुकाराम महाराजांच्या शिष्या होत्या आणि त्यांनी त्यांच्या आत्मचरित्रात्मक अभंगांमध्ये 'देगाव माझे माहेर साजणी' असा उल्लेख केला आहे
( टीप : संत कवयित्री बहिणाबाई आणि विसाव्या शतकातील कवयित्री बहिणाबाई चौधरी (जन्म: असोदे, जळगाव) या दोन वेगवेगळ्या व्यक्ती आहेत )
Question : 15
संत रामदास स्वामी यांचा जन्म कोठे झाला
Correct Answer: जांब
संत रामदास स्वामी (मूळ नाव: नारायण सूर्याजीपंत ठोसर) यांचा जन्म जांब या गावी झाला
हे गाव सध्या जालना जिल्ह्यात, महाराष्ट्रात आहे
त्यांचा जन्म शके १५३० (सन १६०८) मध्ये राम नवमीच्या दिवशी झाला होता
त्यामुळे या गावाला श्रीक्षेत्र जांबसमर्थ असेही म्हटले जाते
हे गाव सध्या जालना जिल्ह्यात, महाराष्ट्रात आहे
त्यांचा जन्म शके १५३० (सन १६०८) मध्ये राम नवमीच्या दिवशी झाला होता
त्यामुळे या गावाला श्रीक्षेत्र जांबसमर्थ असेही म्हटले जाते
Question : 16
अयोग्य जोडी ओळखा
Correct Answer: संत ज्ञानेश्वर - आळंदी
संत ज्ञानेश्वर महाराजांचा जन्म आपेगाव येथे झाला, आळंदी येथे त्यांची समाधी आहे.
Question : 17
अयोग्य जोडी ओळखा
Correct Answer: संत सोपानदेव - पंढरपूर
संत सोपानदेवांचे जन्मस्थान आळंदी येथे आहे आणि त्यांची संजीवन समाधी सासवड येथे आहे
Question : 18
संत नामदेव महाराजांची समाधी कोठे आहे
Correct Answer: पंढरपूर
संत नामदेव महाराजांची समाधी पंढरपूर येथे आहे
ती प्रामुख्याने पंढरपूरच्या विठ्ठल मंदिराच्या महाद्वारापाशी (मुख्य प्रवेशद्वाराजवळ) आहे . या समाधीला 'नामदेव पायरी' म्हणून ओळखले जाते
संतांच्या चरणांची धूळ आपल्या मस्तकावर पडावी या इच्छेने त्यांनी महाद्वाराच्या पहिल्या पायरीवर समाधी घेतली, अशी वारकरी संप्रदायाची श्रद्धा आहे
टीप : संत नामदेवांनी आपल्या आयुष्याचा बराच काळ पंजाबमध्ये घालवला असल्यामुळे, पंजाबमधील घुमान येथेही त्यांचे स्मारक आणि गुरुद्वारा आहे, जिथे त्यांची समाधी असल्याचे काही पंजाबी भक्त मानतात .
मात्र, महाराष्ट्रातील वारकरी संप्रदायानुसार आणि संशोधनानुसार त्यांची संजीवन समाधी पंढरपूर येथे आहे
ती प्रामुख्याने पंढरपूरच्या विठ्ठल मंदिराच्या महाद्वारापाशी (मुख्य प्रवेशद्वाराजवळ) आहे . या समाधीला 'नामदेव पायरी' म्हणून ओळखले जाते
संतांच्या चरणांची धूळ आपल्या मस्तकावर पडावी या इच्छेने त्यांनी महाद्वाराच्या पहिल्या पायरीवर समाधी घेतली, अशी वारकरी संप्रदायाची श्रद्धा आहे
टीप : संत नामदेवांनी आपल्या आयुष्याचा बराच काळ पंजाबमध्ये घालवला असल्यामुळे, पंजाबमधील घुमान येथेही त्यांचे स्मारक आणि गुरुद्वारा आहे, जिथे त्यांची समाधी असल्याचे काही पंजाबी भक्त मानतात .
मात्र, महाराष्ट्रातील वारकरी संप्रदायानुसार आणि संशोधनानुसार त्यांची संजीवन समाधी पंढरपूर येथे आहे
Question : 19
विसोबा खेचर हे कोणाचे गुरु होते
Correct Answer: संत नामदेव
Question : 20
संत तुकाराम महाराजांची समाधी कोठे आहे
Correct Answer: देहू
संत तुकाराम महाराजांचे समाधी स्थळ देहू या गावी आहे
देहू हे गाव पुणे जिल्ह्यामध्ये इंद्रायणी नदीच्या काठावर वसलेले आहे
वारकरी संप्रदायाच्या श्रद्धेनुसार, तुकाराम महाराजांनी देहू येथे इ.स. १६५० मध्ये (फाल्गुन वद्य द्वितीया, म्हणजेच तुकाराम बीज या दिवशी) सदेह वैकुंठगमन केले
देहू येथील मंदिर हे त्यांचे जन्मस्थान आणि वैकुंठगमन स्थान (जे त्यांच्या समाधी स्थळ म्हणून मानले जाते) आहे
देहू हे गाव पुणे जिल्ह्यामध्ये इंद्रायणी नदीच्या काठावर वसलेले आहे
वारकरी संप्रदायाच्या श्रद्धेनुसार, तुकाराम महाराजांनी देहू येथे इ.स. १६५० मध्ये (फाल्गुन वद्य द्वितीया, म्हणजेच तुकाराम बीज या दिवशी) सदेह वैकुंठगमन केले
देहू येथील मंदिर हे त्यांचे जन्मस्थान आणि वैकुंठगमन स्थान (जे त्यांच्या समाधी स्थळ म्हणून मानले जाते) आहे
Question : 21
वारकरी संप्रदायाचा कळस कोणास म्हटले जाते
Correct Answer: संत तुकाराम
Question : 22
राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज यांचे मूळ गाव कोणते ?
Correct Answer:
Question : 23
संत गाडगे महाराजांचे जन्मगाव कोणते ?
Correct Answer:
Question : 24
महाराष्ट्रातील संत व त्यांची मूळ गावे यांची अयोग्य जोडी असलेला पर्याय निवडा ?
Correct Answer:
Question : 25
संत तुलसीदासांचा जन्म कोठे झाला ?
Correct Answer:
Your Score
Total Questions :
Attempted :
Correct Answers :
Wrong Answers :
Your Score : /