क्रमवारी व गणन प्रश्नसंच | Ranking & Counting Reasoning Questions in Marathi
कधी वर्गात “पहिला कोण ?”, “शेवटून तिसरा कोण ?” किंवा “मधोमध किती जण आहेत ?” असे प्रश्न विचारले जातात—हेच प्रश्न बुद्धिमत्ता चाचणी या विषयामधील क्रमवारी व गणन ( Ranking & Counting ) या घटकाचे मूळ आहेत. या प्रकारच्या प्रश्नांमध्ये व्यक्ती, वस्तू किंवा संख्या यांचा क्रम (वरून-खालून, डावीकडून-उजवीकडून) आणि एकूण मोजणी यांचा योग्य तर्क लावून उत्तर शोधायचे असते
क्रमवारी व गणन प्रश्न उमेदवाराची विश्लेषणशक्ती, क्रम समजून घेण्याची क्षमता आणि अचूक गणन कौशल्य तपासतात. MPSC, Group B &C , Talathi, Police Bharti, SSC, Railway Bharti, Bank (IBPS, SBI), ZP Bharti अशा स्पर्धा परीक्षांमध्ये हा घटक नेहमी विचारला जातो. योग्य सूत्रे व पद्धती माहिती असतील, तर हे प्रश्न कमी वेळात सोडवता येतात
उदाहरण :
एका रांगेत राम वरून 7वा आणि खालून 12वा आहे तर त्या रांगेत एकूण किती जण आहेत ?
विविध स्पर्धा परीक्षांमध्ये या घटकात प्रामुख्याने खालील प्रकारचे प्रश्न विचारले जातात ;
- वरून-खालून क्रमवारी प्रश्न
- मधील व्यक्तींची संख्या शोधा
- एकूण संख्या काढा
- दिशा + क्रमवारी मिश्र प्रश्न
- अनेक व्यक्तींवरील क्रम तुलना
या घटकावर खाली दिलेले सर्व प्रश्न सोडवा आणि तुमची बुद्धिमत्ता चाचणी तयारी अधिक भक्कम करा
1 ) एका रांगेत अमोलचा क्रमांक दोन्ही टोकांकडून 15 वा आहे, तर रांगेत एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 29
स्पष्टीकरण : एकूण मुले = (15 + 15) - 1 = 30 - 1 = 29.
2 ) 50 विद्यार्थ्यांच्या वर्गात सुहासचा क्रमांक वरून 18 वा आहे, तर त्याचा खालून क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - C | 33 वा
स्पष्टीकरण : खालून क्रमांक = (50 - 18) + 1 = 32 + 1 = 33.
3 ) एका रांगेत अक्षयच्या समोर 7 मुले आहेत आणि त्याच्या मागे 12 मुले आहेत, तर रांगेत एकूण मुले किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 20
स्पष्टीकरण : एकूण मुले = समोरची मुले (7) + स्वतः अक्षय (1) + मागची मुले (12) = 20.
4 ) मुलींच्या रांगेत डावीकडून 10 व्या क्रमांकावर रिद्धी आहे आणि उजवीकडून 8 व्या क्रमांकावर सिद्धी आहे. जर त्यांनी त्यांच्या जागांची अदलाबदल केली, तर रिद्धी डावीकडून 16 व्या क्रमांकावर येते. तर रांगेत एकूण किती मुली आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 23
स्पष्टीकरण : एकूण = (एका व्यक्तीचे नवीन स्थान + दुसऱ्याचे जुने स्थान) - 1. म्हणजेच (16 + 8) - 1 = 23.
5 ) एका वर्गात उत्तीर्ण झालेल्या मुलांच्या यादीत समीरचा क्रमांक वरून 9 वा आणि खालून 28 वा आहे. जर 6 मुलांनी परीक्षा दिली नसेल आणि 5 मुले नापास झाली असतील, तर वर्गात एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 47
स्पष्टीकरण : उत्तीर्ण मुले = (9 + 28) - 1 = 36. एकूण मुले = 36 + 6 + 5 = 47.
6 ) एका रांगेत मधल्या मुलाचा क्रमांक 11 वा आहे, तर रांगेत एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 21
स्पष्टीकरण : एकूण मुले = (2 * मधला क्रमांक) - 1. म्हणजेच (2 * 11) - 1 = 21.
7 ) 40 मुलांच्या रांगेत अर्णव उजवीकडून 14 व्या क्रमांकावर आहे, तर डावीकडून त्याचा क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 27 वा
स्पष्टीकरण : डावीकडून क्रमांक = (40 - 14) + 1 = 27.
8 ) 35 मुलांच्या रांगेत सुमित हा अमितच्या उजवीकडे 5 व्या स्थानावर आहे. जर अमितचा क्रमांक डावीकडून 15 वा असेल, तर सुमितचा उजवीकडून क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 16 वा
स्पष्टीकरण : सुमितचा डावीकडून क्रमांक = 15 + 5 = 20. सुमितचा उजवीकडून क्रमांक = (35 - 20) + 1 = 16.
9 ) एका रांगेत A डावीकडून 10 वा आहे आणि B उजवीकडून 9 वा आहे. जर त्यांच्यामध्ये 3 मुले असतील, तर रांगेत एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 22
स्पष्टीकरण : एकूण = 10 + 9 + 3 = 22.
10 ) राहुलचा क्रमांक एका रांगेत समोरून 20 वा आहे आणि मागील बाजूने 25 वा आहे. तर रांगेत एकूण किती लोक आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 44
स्पष्टीकरण : एकूण = (20 + 25) - 1 = 44.
11 ) एका रांगेत सीता डावीकडून 15 वी आणि गीता उजवीकडून 20 वी आहे. जर त्यांनी जागा बदलली, तर सीता डावीकडून 22 वी होते. तर गीताचा उजवीकडून नवीन क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 27
स्पष्टीकरण : सीताची जागा 7 ने वाढली (15 वरून 22). म्हणून गीताची जागा पण 7 ने वाढेल (20 + 7 = 27).
12 ) 60 विद्यार्थ्यांच्या वर्गात मुलींची संख्या मुलांच्या दुप्पट आहे. कमलचा क्रमांक वरून 17 वा आहे. जर त्याच्या पुढे 9 मुली असतील, तर त्याच्या नंतर रांगेत किती मुले असतील ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 12
स्पष्टीकरण : मुले = 20, मुली = 40. कमल 17 वा आहे, त्याच्या पुढे 9 मुली आहेत म्हणजे 7 मुले त्याच्या पुढे आहेत. कमल स्वतः 8 वे मुल आहे. मागे मुले = 20 - 8 = 12.
13 ) एका रांगेत 25 मुले आहेत. जर समीर 4 स्थान डावीकडे सरकला, तर त्याचा क्रमांक डावीकडून 10 वा होतो. तर त्याचा पूर्वीचा उजवीकडून क्रमांक किती होता ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 12 वा
स्पष्टीकरण : समीरचा पूर्वीचा डावीकडून क्रमांक = 10 + 4 = 14. उजवीकडून क्रमांक = (25 - 14) + 1 = 12.
14 ) एका वर्गात रोहनचा क्रमांक वरून 7 वा आणि खालून 26 वा आहे. तर वर्गात एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 32
स्पष्टीकरण : 7 + 26 - 1 = 32.
15 ) पाच मुलांच्या उंचीच्या तुलनेत A हा B पेक्षा उंच आहे, पण C पेक्षा ठेंगणा आहे. D हा E पेक्षा ठेंगणा आहे पण B पेक्षा उंच आहे. तर सर्वात उंच कोण ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - C | C
स्पष्टीकरण : क्रमानुसार C > A > B आणि E > D > B. या माहितीवरून C सर्वात उंच ठरतो.
16 ) एका रांगेत विजय उजवीकडून 12 वा आणि विनय डावीकडून 15 वा आहे. जर त्यांच्यामध्ये 6 मुले असतील, तर रांगेत जास्तीत जास्त किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - C | 33
स्पष्टीकरण : जास्तीत जास्त = 15 + 12 + 6 = 33.
17 ) एका रांगेत 30 मुले उत्तरेकडे तोंड करून उभी आहेत. अमेय डावीकडून 12 व्या क्रमांकावर आहे. जर तो उजवीकडे 3 स्थान सरकला, तर त्याचा उजवीकडून क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 16 वा
स्पष्टीकरण : नवीन डावीकडून क्रमांक = 12 + 3 = 15. उजवीकडून क्रमांक = (30 - 15) + 1 = 16.
18 ) पाच मित्रांमध्ये P, Q, R, S आणि T, R हा फक्त एका मित्रापेक्षा लहान आहे. P हा S पेक्षा उंच आहे पण Q पेक्षा लहान आहे. तर सर्वात उंच कोण ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | R
स्पष्टीकरण : 'R हा फक्त एका मित्रापेक्षा लहान आहे' याचा अर्थ तो दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात उंच आहे, परंतु दिलेल्या पर्यायांच्या तर्कावरून R ला प्राधान्य दिले आहे.
19 ) एका वर्गात मुलांच्या रांगेत अक्षय डावीकडून 16 वा आणि उजवीकडून 16 वा आहे, तर रांगेत एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 31
स्पष्टीकरण : 16 + 16 - 1 = 31.
20 ) एका रांगेत मधल्या मुलाचा क्रमांक 25 वा आहे, तर रांगेत एकूण मुले किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 49
स्पष्टीकरण : (25 * 2) - 1 = 49.
21 ) 45 विद्यार्थ्यांच्या वर्गात नेहाचा क्रमांक वरून 15 वा आहे. तर खालून तिचा क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 31 वा
स्पष्टीकरण : (45 - 15) + 1 = 31.
22 ) एका रांगेत 10 मुले बसली आहेत. जर राम आणि श्याम यांनी त्यांच्या जागा अदलाबदल केल्या, तर राम डावीकडून 8 वा होतो. जर राम पूर्वी डावीकडून 5 वा होता, तर श्यामचा पूर्वीचा डावीकडून क्रमांक किती असावा जर तो उजवीकडून 3 रा होता ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 8 वा
स्पष्टीकरण : श्याम उजवीकडून 3 रा म्हणजे डावीकडून 8 वा होता (10 - 3 + 1 = 8).
23 ) सहा व्यक्तींच्या वजनामध्ये A हा B आणि C पेक्षा जड आहे. D हा E पेक्षा हलका पण F पेक्षा जड आहे. जर B सर्वात हलका नसेल, तर सर्वात हलका कोण ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - D | माहिती अपुरी
स्पष्टीकरण : C आणि F मधील संबंध स्पष्ट नसल्याने सर्वात हलका कोण हे सांगता येणार नाही.
24 ) एका रांगेत 19 मुले आहेत. मधल्या मुलाचा क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 10 वा
स्पष्टीकरण : (19 + 1) / 2 = 10.
25 ) एका रांगेत A डावीकडून 11 वा आणि B उजवीकडून 10 वा आहे. जर त्यांनी जागा बदलली तर A डावीकडून 18 वा होतो. तर रांगेत एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 27
स्पष्टीकरण : 18 + 10 - 1 = 27.
26 ) एका रांगेत प्रविण उजवीकडून 9 व्या आणि डावीकडून 11 व्या क्रमांकावर आहे. तर रांगेत एकूण मुले किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 19
स्पष्टीकरण : 9 + 11 - 1 = 19.
27 ) 20 मुलांच्या रांगेत जेव्हा सूरज डावीकडे 2 स्थान सरकला, तेव्हा त्याचा क्रमांक डावीकडून 8 वा झाला. तर त्याचा उजवीकडून मूळ क्रमांक काय होता ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 11 वा
स्पष्टीकरण : मूळ डावा क्रमांक = 8 + 2 = 10. मूळ उजवा क्रमांक = (20 - 10) + 1 = 11.
28 ) एका वर्गात उत्तीर्ण मुलांमध्ये निलेश वरून 12 वा आणि खालून 22 वा आहे. 4 मुले नापास झाली. तर वर्गात एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 37
स्पष्टीकरण : उत्तीर्ण = 12 + 22 - 1 = 33. एकूण = 33 + 4 = 37.
29 ) एका रांगेत मयूर समोरून 14 वा आणि शेवटून 17 वा आहे. तर रांगेत एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 30
स्पष्टीकरण : 14 + 17 - 1 = 30.
30 ) 52 विद्यार्थ्यांच्या वर्गात अजयचा क्रमांक 19 वा आहे, तर त्याचा खालून क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 34
स्पष्टीकरण : (52 - 19) + 1 = 34.
31 ) एका रांगेत 7 व्यक्ती आहेत. मधल्या व्यक्तीचा क्रमांक डावीकडून किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 4 था
स्पष्टीकरण : (7 + 1) / 2 = 4.
32 ) पाच मुलींच्या रांगेत राधा ही सीतापेक्षा उंच आहे पण गीतापेक्षा लहान आहे. मीना ही सर्वात लहान आहे. रिना ही गीतापेक्षा उंच आहे. तर सर्वात उंच कोण ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - D | रिना
स्पष्टीकरण : उंचीचा क्रम: रिना > गीता > राधा > सीता > मीना.
33 ) 30 मुलांच्या रांगेत 'M' हा उजव्या टोकाकडून 8 वा आहे. 'M' आणि 'N' च्या मध्ये 10 मुले आहेत. तर 'N' चा डावीकडून क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 12 वा
स्पष्टीकरण : उजवीकडून N चा क्रमांक = 8 + 10 + 1 = 19. डावीकडून N चा क्रमांक = (30 - 19) + 1 = 12.
34 ) एका रांगेत 'X' डावीकडून 13 वा आहे. 'Y' उजवीकडून 13 वा आहे. रांगेत एकूण 30 मुले असल्यास त्यांच्यामध्ये किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 4
स्पष्टीकरण : 30 - (13 + 13) = 30 - 26 = 4.
35 ) एका रांगेत 15 मुले आहेत. रामचा क्रमांक डावीकडून 5 वा आहे. जर तो उजवीकडे 2 स्थान सरकला तर त्याचा उजवीकडून क्रमांक किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 9 वा
स्पष्टीकरण : नवीन डावा क्रमांक = 5 + 2 = 7. उजवीकडून = (15 - 7) + 1 = 9.
36 ) एका रांगेत 21 मुले आहेत. अजयचा क्रमांक उजवीकडून 10 वा आहे, तर डावीकडून किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 12 वा
स्पष्टीकरण : (21 - 10) + 1 = 12.
37 ) A, B, C, D आणि E या पाच मित्रांमध्ये A हा B पेक्षा लहान आहे पण E पेक्षा उंच आहे. C हा सर्वात उंच आहे. D हा B पेक्षा थोडा लहान आणि A पेक्षा थोडा उंच आहे. तर उंचीनुसार मध्यभागी कोण आहे ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - C | D
स्पष्टीकरण : क्रम: C > B > D > A > E. मध्यभागी D आहे.
38 ) एका वर्गात गणेशचा क्रमांक खालून 18 वा आणि वरून 18 वा आहे. तर वर्गात एकूण किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 35
स्पष्टीकरण : 18 + 18 - 1 = 35.
39 ) 40 विद्यार्थ्यांच्या वर्गात मुलांची संख्या मुलींच्या तिप्पट आहे. सोनालीचा क्रमांक वरून 15 वा आहे. जर तिच्या पुढे 5 मुले असतील, तर तिच्या मागे किती मुली आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 0
स्पष्टीकरण : मुले = 30, मुली = 10. सोनाली 15 वी आहे आणि तिच्या पुढे 9 मुली (14-5=9) आहेत, म्हणजे ती स्वतः 10 वी मुलगी आहे. म्हणून मागे 0 मुली उरतात.
40 ) एका रांगेत 40 मुले आहेत. 'P' डावीकडून 15 वा आहे आणि 'Q' उजवीकडून 10 वा आहे. तर त्यांच्यामध्ये किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 15
स्पष्टीकरण : 40 - (15 + 10) = 15.
41 ) 11 मुलांच्या रांगेत, जेव्हा रोहित उजवीकडे 2 स्थान सरकला, तो डावीकडून 7 व्या क्रमांकावर आला. तर त्याची सुरुवातीची डावीकडून स्थिती काय होती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 5 वी
स्पष्टीकरण : 7 - 2 = 5.
42 ) एका रांगेत अक्षय डावीकडून 20 वा आणि विजय उजवीकडून 20 वा आहे. जर रांगेत एकूण 35 मुले असतील, तर त्यांच्यामध्ये किती मुले आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - C | 3
स्पष्टीकरण : Overlap केस: (20 + 20) - 35 - 2 = 3.
43 ) एका रांगेत समीर उजवीकडून 10 वा आहे आणि आनंद डावीकडून 15 वा आहे. जर त्यांनी जागा बदलली, तर आनंद डावीकडून 20 वा होतो. तर रांगेत एकूण किती लोक आहेत ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 29
स्पष्टीकरण : 20 + 10 - 1 = 29.
44 ) पाच डब्यांमध्ये A हा B पेक्षा जड आहे. C हा D पेक्षा हलका आहे. B आणि D चे वजन समान आहे. तर सर्वात जड डबा कोणता ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | A
स्पष्टीकरण : वजन क्रम: A > B = D > C.
45 ) एका रांगेत 13 मुले आहेत. सुमितचा क्रमांक उजवीकडून 7 वा आहे, तर डावीकडून किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - B | 7 वा
स्पष्टीकरण : (13 - 7) + 1 = 7.
46 ) एका ओळीत 50 लोक उभे आहेत. राहुलचा क्रमांक दोन्ही टोकांकडून समान असल्यास तो कितवा असेल ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - C | उत्तर काढता येणार नाही
स्पष्टीकरण : एकूण संख्या विषम (Odd) असेल तरच दोन्ही टोकांकडून क्रमांक समान येतो, 50 ही सम संख्या आहे.
47 ) एका रांगेत 'A' डावीकडून 8 वा आहे आणि 'B' उजवीकडून 12 वा आहे. जर त्यांच्यात 7 मुले असतील, तर रांगेत एकूण मुले किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 27
स्पष्टीकरण : 8 + 12 + 7 = 27.
48 ) एका परीक्षेत उत्तीर्ण मुलांमध्ये रामचा क्रमांक वरून 5 वा आणि खालून 15 वा आहे. जर 2 मुले नापास झाली असतील, तर एकूण मुले किती ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | 21
स्पष्टीकरण : (5 + 15 - 1) + 2 = 21.
49 ) 10 मुलांच्या रांगेत किरण डावीकडून 3 रा आहे आणि उजवीकडून 8 वा आहे. हे विधान सत्य आहे का ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | हो
स्पष्टीकरण : 3 + 8 - 1 = 10. हे विधान तांत्रिकदृष्ट्या सत्य आहे.
50 ) एका रांगेत 25 व्यक्ती आहेत. जर आपण शेवटून मोजले तर 15 व्या क्रमांकावर कोण असेल जो सुरुवातीपासून 11 वा आहे ?
📋 योग्य उत्तर : पर्याय क्र - A | तोच व्यक्ती
स्पष्टीकरण : 11 + 15 - 1 = 25. त्यामुळे तोच व्यक्ती असेल.